Karsten Johansen skriv:
"Dette er et utsagn som i vitenskapelig forstand er meningsløst. Du
kan ikke vurdere "klimasystemet", som er et globalt fenomen, ut fra
lokale iakttakelser som ellers nok har sin verdi for den som er avhengig
av været. For å kunne vurdere klimasystemet er vi henvist til å se på
globale forandringer: f.eks. middeltemperaturer som dem jeg nå flere
ganger har vist til fra Aftenpostens notis), breenes oppførsel (globalt
sett tilbakegang over så å si hele fjøla), temperaturer i permafrost
(samtlige borehull globalt viser klar oppvarmning), utbredelsen av
polarisen (90000 km2 mindre på ca. 25 år), forekomst av ekstremt vær
globalt (statistikken viser klar stigning i senere tiår, hvilket bl.a.
framgår av forsikringsselskapenes premier), havstrømmer (målinger viser
uvanlige fenomen, feks. redusert dannelse av kaldt bunnvann ut for
ØstGrønlands kyst, redusert tilstrømning av varmt vann forbi
Færøyene/Island) osv. osv."
Og sjølvsagt har Johansen rett i at det vitskapleg er verdilaust å dra
konklusjonar om globale klimasystem ut frå lokale observasjonar. Utslaga av
små klimaforandringar vil ofte vera størst der tilhøva er marginale - td.
Sahel eller dei turre beiteområda i Nord-Kina og Mongolia. Poenget mitt er:
Eg trur det er god grunn til å vera redd globale klimaendringar på grunn av
temperaturauke, og eg synest dei gjennomsnittstala Johansen syner til er
urovekkande. Samstundes er dette eit svært og uoversiktleg felt - der
vurderinga av "kor gale" det kan gå ikkje er enkel. Den breen eg har hatt
mest med å gjera - Austbreen av Svartisen - har gått jamnt og samt tilbake
sidan midten av syttenhundretalet, og held fram med det.
Altso: Kor mykje av det vi ser er tilfeldig variasjon, kor mykje er
menneskeskapt? Dei som har dette til vitskap, er svært forsiktige med å seia
noko, avdi temaet er politisk betent. Og folk som Bush og andre kastar jo
pengar etter folk som vil seia noko kvalifisert sludder. Eg synest den
statistikken Johansen legg fram - over is i polarområda, over
gjennomsnittstemperaturar og liknande er svært interessant. Konkludera har
eg ikkje forutsetningar for å gjera, men eg fylgjer med.
Når det gjeld forsikringsselskapa: Også her vil eg trekka frå litt. Eg bur
på ei kyststrekning som er ope ut mot Norskehavet. Før bygde folk husa sine
ut frå kunnskap om kvar dei budde. No spottar dei Vårherre og vergudane, og
lett husa stå på utsiktstomter med stoveglas ut mot sørvesten. Slikt blir
det forsikringsutbetalingar av når vergudane slepp seg laus. Eg er nokså
sikker på at mykje av det same gjeld flaumområde - og flaumane kjem ein gong
i hundreåret, for å minna oss om at vi ikkje har skapt oss sjølve.
Denne skepsisen meiner eg er naudsynt - berre ein ikkje tøyger det så langt
som til å seia at ein skal ta det med ro, og sova vidare. For det er det jo
ingen grunn til.
Vidare skriv Johansen:
"Jeg er nå engang oppfattet som "pessimist" og dermed en spedalsk de
fleste i vår totalitære tid forbigår i pinlig berørt taushet. Fordi vår
tids totalitarisme har ett påbud framfor alle andre: DU SKAL VÆRE
OPTIMIST. Dvs. du skal smile og være glad uansett situasjonen. Sorg og
den slags er noe vår tid ikke vil vite av, kun som stemningsmakeri rundt
det føydale skuespillet. Sorg og bekymring, vrede, skuffelse, idet hele
tatt alle menneskelige følelser er noe man ikke vil vite av, unntatt da
som redskap til å sette stempel på og knekke sine "medmennesker" i
konkurransekampen (her er Fossen hoffleverandør i eksempler)."
Sjølv synest eg det Johansen skriv er svært interessant, og av og til
vesentleg å få med seg. Og eg synest Johansen brukar svært råkande omgrep på
mykje vi ser i samfunnet rundt oss - eg synest "totalitær", "nyføydal",
"tvangsoptimisme" og liknande stort sett råkar spikaren på hovudet.
Det eg trur eg etterlyser, er dette: Vi er vel langt på veg samde når det
gjeld grunnleggjande analyse av verda. Men kva med å gå vidare, i staden for
å stogga ved dei draga du insisterer på heile tida. Du snakkar om dei
styrande kastane. Eit råkande omgrep. OK: Kva slags kastar er dette, kva
kasteideologi har dei, korleis freistar dei dra skarpe grenser mot andre
kastar, korleis freistar dei kvalifisera eigne ungar og diskvalifisera andre
sine?
Likeeins med totalitær. OK: Viss dette samfunnet har totalitære drag (og det
har det vel?): Kva slags diskusjonar vil vera parallelle med å diskutera
"partiets leiande rolle" i Bresjnevs Sovjet. Kvar er tabua, kva mekanismar
kontrollerer dagsorden og informasjonsflyt?
Til slutt når det gjeld optimisme/pessimisme: Eg synest den optimismen
Fossen har laga levebrød av er pinleg. Då heller ærleg pessimisme. For ei
tid sidan la eg ut ein liten tekst av Ronald Fangen, som eg synest teiknar
eit godt bilete av skilnaden mellom løgnaktig optimisme og ærleg pessimisme.
Men eg trur ikkje vi kan stogga der. Vi må vidare, til ein slags ærleg
optimisme.
Sommaren 1941 stod Sovjetunionen andsynes ein katastrofe som i løpet av eit
par år tok livet av mange titals millionar folk i landet. Eit ragnarokk av
bål og brann, for å herma Otto Nielsen. I slike ragnarokk er det liten plass
for pessimistar. Altso - eg vil ha ein annan slags optimisme - som er ærleg,
realistisk og ser framover. Om det skal liggja noko røynleg i det, krev det
nok av dei fleste av oss at vi går nokså langt ned, heilt ned på grunnmuren
i verdsbiletet vårt. Fangen snakkar om at han sommaren 1934 syntes alt rasa
saman, og at alt han hadde trudd på synte seg å vera morkna. OK - slik kan
det vera. Og eg trur kanskje denne meir totale pessimismen er noko ein må
gjennom for å byggja opp ein ærleg, realistisk optimisme. Som ikkje seier at
alt går bra, eller strykande. Men som seier at det finst von, trass alt. Og
som er rimeleg konkret når det gjeld å peika på kvar vona ligg.
Beste helsing
Hans Olav Brendberg
This archive was generated by hypermail 2.1.2 : 11-07-02 MET DST