Bortsett frå eitpar krasse innlegg frå Karsten Vedel Johansen (KVJ)
og eit meir "faderleg forsonleg" innlegg frå Anders Ekeland var det
svært få som tok tak i innhaldet. Resten vart ein diskusjon om
diskusjonsstilen til KVJ.
For å ta det siste fyrst:
KVJ ausar or seg over dumskapen han møter i Gnore allmennt og på
KK-forum særskilt. Eg tykkjer måten han gjer det på til tider er dum.
KVJ svingar pisken over dumskapen, men og over dei han finn å vera
dumme. Somme svarar på dette med å filtrere innlegga hans - kanhende
er det dumt? KVJ ville kanhende funne det klokare om dei heldt fram
med å tileigne seg den klokskapen han har å by på, men har han sjølv
noko ansvar for det? Er det berre eit borgarleg og dumt påhitt at det
finst reglar for nettikette på Internett?
Sjølv opplever eg KVJ sin hang til diskreditering som støy i
dialogen. Samstundes meiner eg KVJ har viktig kunnskap og innsikt å
bidra med. Så mykje om den sida av saka.
Nokre kort rettingar: Eg er *ikkje* (lenger) student. Eg har inga
tilknytning til det historiske fagstudiet ved Universitetet i Oslo.
Eg er ingen disippel av Hans Fredrik Dahl eller av (pro-nazistisk
eller pro-stalinsk) historisk revisjonisme. Eg ser det ikkje som mi
oppgåve å bagatellisere det som faktisk er gjort av overgrep i
sosialismen sitt namn. Dette er for raske slutningar, for ikkje å
seia fordomar, frå KVJ si side.
Men eg er sterk tilhengjar av å snu på steinar og tenkjemåtar for å
koma fram til matnyttug kunnskap om vilkåra for å skape eit samfunn
som kan erstatte kapitalismen på betre vis enn det vi har sett til
no. Eg har ei kjensle av at diskusjonen på somme plan er i feil spor,
men ser og at det førre innlegget mitt kom stutt (om nokon veg) i å
rette på dette.
Når eg sette på line likt og ulikt av namn på leiarar frå dei
rørslene som har kalla seg kommunistiske, var det faktisk ikkje for å
samanlikne gjerningane deira. Heller ikkje for å late som om dei har
vore gjenstand for same hovudlause dyrkinga, oppretting av mausoleer
osb. Det er på eine sida klart at dei av leiarane som hamna i
maktposisjon kunne utløyse eller kommandere langt større ressursar i
så måte. Men det eg er interessert i er korleis anti-kapitalistar i
Noreg i dag vel å omgåast rolla til noverande og tidlegare
anti-kapitalistiske/sosialistiske/kommunistiske leiarar, med eller
utan statsapparat til rådvelde: Kva for rolle skal dei ha for oss, og
kva for rolle spelar det for utsiktene for nye brot med kapitalismen?
Her kan ein sjølvsagt sitja intellektuelt tilbakelent (!) og
føresetja kjeldekritisk omgang med einkvar person som måtte seia
noko glupt. I røynda er ikkje dette alltid eit handterleg alternativ
for kven som helst. I ein kampsituasjon er både kjeldekritikk og
dialektisk vurdering av einskildpersonar noko som lett blir sett på som
utilgjengeleg og utillateleg luksus - diverre. Kvifor tek dette seg
opp att støtt (om enn med gradsskilnader)? Blir vi klokare av å bera
oss over toskeskapen i dette?
Særskilt når det gjeld dei avdøydde leiarane må det vera råd å koma
lengre enn til diskusjonen om dei var med eller mot. Så lat oss seia
at Stalin og Mao eigentleg var mot kommunismen og nytta livet sitt på
å øydeleggja han - kor mykje klokare blir vi av det?
Eg skreiv sist at ein "endeleg" konklusjon om ein historisk person
vel eigentleg føreset kjennskap til rikare historisk materiale enn
nokon av oss på KK-forum har tilgjenge til. KVJ peikar heilt rett på
at svært mykje vesentleg materiale (etter hans meining tilstrekkeleg,
når det gjeld t.d. Stalin) er tilgjengeleg idag over Internett.
Truleg har han og nokre lenker å tilrå (historia er lang, kloden
stor, lenkene mange og tida stutt).
Men kanhende dreier dette seg ikkje i fyrste rekke om fysisk
tilgjengeleg materiale eller tid og vilje til å studere det. Mitt
inntrykk er at *lesemåten* er det sentrale, og har mykje å seia for
kva for materiale som er tilstrekkeleg.
Vi kan sjølvsagt bruke tid på kjeldekritikk av Robert Conquest si
oppteljing over talet på millionar menneske som døydde i Sovjet under
Stalin sitt styre (somme reknar han blant "løgnkunstnarane"). Men den
anti-stalinske indignasjonen dreier seg ikkje om talet på folk som
døydde, men om samanhengane folk døydde i: Mangel på rettstryggleik;
avretting, deportasjon og andre former for utrydding av politisk
opposisjon og heile folkeslag ut frå meir eller mindre haldbare
påskot om kva som var politisk naudsynt.
Den anti-stalinske indignasjonen føreset at Stalin hadde alternativ.
Den pro-stalinske indignasjonen (som og finst) har eit anna syn på
kva alternativ Stalin hadde, og legg vekt på det dei oppfattar som
strategisk naudsynt og positivt i dei vala som vart tekne - trass i
dei uhyrlege menneskelege kostnadene. Dei som framleis reknar seg som
kommunistar føreset at nye revolusjonar kjem til å ha alternativ. Eg
meiner diskusjonen bør konsentrere seg om *realismen* i og
sannsynlege *følgjer* av desse alternativa.
Mykje kan seiast om t.d. Jan Myrdal (slik Peter M. Johansen gjorde om
synet hans på nedvalsinga av opposisjonen på Den Himmelske Freds
Plass), men han torer å røre ved diskusjonar av dette slaget. Det
same gjorde t.d. Milovan Djilas, då han i 1962 skulle konkludere i
boka "Samtaler med Stalin":
"Men la oss ikke være urettferdig mot Stalin! Det han ønsket å
utrette og det han faktisk utrettet, kunne ikke bli oppnådd på noen
annen måte. De krefter som drev ham fremover og som han ledet, kunne
med sine absolutte idealer ikke ha noen annen slags leder enn ham,
når en tar i betraktning den faktiske situasjon i Russland og i
verden. De kunne heller ikke ha brukt andre metoder.
Stalin skapte det lukkede sosiale system, men han var også dets
redskap og ble til slutt dets offer. Ingen overgikk ham i maktbruk og
forbrytelser, men Stalin var like fullt lederen og organisatoren av
et sosialt system. I dag er han dårlig ansett og blir stilt i
gapestokken for sine 'feil'. På denne måten forsøker lederne av det
samme system å unnskylde både systemet og seg selv." (Sitat slutt.)
Med dette legg eg hovudet nok ein gong på stabben. Kva seier du,
Karsten?
Vennlig hilsen
Jon Egil Brekke